Szlak uroczysk Brdy 

Trasa:
Tuchola - Świt -- uroczy­sko „Piekło" - Piła-Młyn – Zamrzenica - Sokole Kuźnica, zn. niebieskie, 21 km

Szlak prowadzi przez najpiękniejszy fragment doliny Brdy. Rzeka ply­nie w glęboko wciętej dolinie charakteryzującej się licznymi terasami. Tworzy wiele zakoli. W dnie występują utwory piaszczyste oraz liczne głazy narzutowe, tworzące progi wodne, o które rozbijają się, tworząc wiry, wody Brdy. Nie nadaje się dla wycieczek kolarskich.

Sprzed dworca PKP-PKS w Tucholi (węzeł szlaków) idziemy najpierw ul. Kolejową, a następnie ul. Stary Dworzec (Starodworcową) i Świecką na wsch. Skręcamy w prawo w ul. Bydgoską, przekraczamy tor linii kolejowej Chojnice - Działdowo i po ok. 700 m (opodal przyst. PKS Tuchola II nż.) udajemy się w lewo w ul. Leśną (2 km). Kierując się znakami wkraczamy na odchodzącą stąd w prawo skos dróżkę leśną. Wije się ona zagajnikiem sosnowym, a opodal niedużego zastoiska wodnego, gdy drzewostan staje się bogatszy - przeważają dęby - wśród szpaleru brzóz i pojedynczych świerków zbliża się do szerokiego traktu (którego początek stanowi ul. Leśna) i wkrótce łączy się z nim (4,1 km).

Traktem tym - wśród wysokopiennego lasu sosnowego ze znaczną domieszką dębów - osiągamy wkrótce zbieg dróg (5 km). Rośnie tu i wzdłuż najbliższego odcinka drogi kilka pomnikowych dębów o obw. ponad 230 cm.

Mijamy samotne gospodarstwo, w którym w I. 1927-37 pracował jako nadleśniczy Kazimierz Sulisławski, po II wojnie światowej wojewódzki konserwator przyrody w Bydgoszczy, przyjaciel Leona Wyczóikowskiego, towarzyszący mu wielokrotnie w wyprawach malarskich po Borach Tucholskich, a których efektem były m.in. liczne prace litograficzne.

Zbliżamy się do betonowego mostu na Brdzie. Kilkadziesiąt metrów przed mostem. uchodzi do Brdy rzeczka Ruda, zbierająca wody pomniejszych strug: Stążki, Rakówki i Żytnicy. Przekraczamy (wraz z krzyżującym się tu żółtym Szlakiem im. Bartłomieja Nowodworskiego-trasa 5) most (5,5 km) i kierując się za znakami w skos przez łąkę, na której zlokalizowano pole biwakowe, osiągamy leśnictwo Świt.

Tuż za leśnictwem (opodal którego rosną pomnikowe dęby) droga skręca w lewo i pnie się pod górę. Po kilkudziesięciu metrach rozwidla się (6 km). Na wprost biegnie do osady Szumiąca, w lewo do kolonii Huta, w prawo do osady Piła-Młyn. Skręcamy na drogę leśną prowadzącą na pd. do osady Piła-Młyn. Idziemy nią ok. 300 m, by kierując się znakami skręcić powtórnie w prawo, w ścieżkę biegnącą zagajnikiem ku Brdzie. Wkrótce docieramy w pobliże rzeki. Szlak prowadzi dalej w dół dróżką wijącą się wśród bogatego drzewostanu porastającego dolinę meandrującej tu wielokrotnie rzeki. Nad Brdą rosną topole czarne i osiki, dęby bezszypułkowe, graby zwyczajne i brzozy omszone. Ścieżka, którą idziemy wznosi się lub opada. W korycie rzeki leży grupa głazów o tajemniczych nazwach, które do momentu uruchomienia hydroelektrowni „Koronowo" i powstania sztucznego Jez. Koronowskiego tworzyły tzw. progi i liczne wiry. Miejsce to zwane jest „Piekłem". Z uwagi na dogodne dojście do lustra wody stanowi punkt wodopoju zwierzyny leśnej, m.in. jeleni i saren.

Po przejściu ok. 1 km wspinamy się na wysoką skarpę i wśród wykrotów docieramy do trawiastego duktu biegnącego od rzeki na pd. wsch. Skręcamy weń w lewo i wśród wysokopiennego lasu sosnowego, urozmaiconego brzózkami, a na ostatnim odcinku cienistą alejką świerkową, mijając opalikowane mrowiska docieramy po ok. 1 km do drogi leśnej ze Świtu do Piły (8 km). Skręcamy w prawo i drogą opadającą ku dolinie strugi Szumionki, którą przekraczamy mostkiem, opodal kapliczki przyd­rożnej osiągamy nieliczne zabudowania osady Piła-Młyn. Z prawej dochodzi mostem przez Brdę szlak żółty.

Skręcamy w lewo (9 km) i drogą bitą wędrujemy pod górę. Po 200 m droga ta skręca w prawo do Zamrzenicy (na wprost drogą gruntową biegnie szlak żółty - trasa 5). Idziemy jej skrajem aż do łuku w okolicy nadleśnictwa. Szlak skręca do lasu i biegnie dalej prosto wśród jałowców trawiastych duktem ok. 300 m, by dalej ponownie prowadzić drogą bitą i przekroczyć z nią strumień Strużkę. Mijamy z prawej zespół zabudowań nadleśnictwa Zamrzenica (14 km) i ponownie wkraczamy w wysokopienny las sosnowy. Wkrótce asfalt kończy się. Dalej biegnie wśród brzóz droga gruntowa, którą po dalszych 3 km osiągamy zbieg dróg koło wiaduktu nad torami linii kolejowej ze Złotowa do Świecia.

Przekraczamy tor (wiaduktem przechodzi również szlak żółty-trasa 8) i drogą leśną wśród wysokich jałowców kierujemy się nadal na pd. wsch. Po 2 km, na ostatnim odcinku brukiem, docieramy do zbiegu dróg (19 km). Z lewej dochodzi szlak żółty biegnący z Pruszcza do Bydgoszczy. Skręcamy w prawo i drogą opadającą ku Brdzie po przejściu 200 m dochodzimy do schroniska PTTK w Sokole Kuźnicy, gdzie szlak nasz kończy się (21 km).