Kręgi Kamienne w Odrach
Rezerwat "Kręgi Kamienne" znajduje się na terenie Nadleśnictwa
Czersk, Leśnictwa Odry, w odległości 44km. Na północny wschód od
Chojnic i 14km. Na północ od Czerska.
Położony jest po prawej stronie rzeki Wdy - Czarnej Wody (idąc
w kierunku wschodnim), którego obszar wynosi około 17ha.
Ten malowniczy zakątek został uznany za rezerwat przyrody w 1958r.
Miejsce to oprócz rezerwatu przyrody jest także bardzo interesującym
skupiskiem archeologicznym
Wewnątrz ogrodzenia pośród rzadkiego sosnowego lasu znajduje się
10 całych i fragmenty kręgów kamiennych, z których najmniejszy ma
średnice 15m, a największy 33m. Na obwodnicy kręgów ustawione są
kamienie wystające od 20 do 70 cm ponad powierzchnie ziemi. Liczba
ich waha się od 16 do 29 sztuk w jednym kręgu. W środku kręgu ustawiony
jest jeden, a rzadko dwa kamienie. Prócz kręgów na tereni rezerwatu
znajduje się około 30 kurhanów, o średnicy od 8 do 12m.
 |
 |
brama
do rezerwatu |
kamienne
kręgi |
Jak powstały te regularne układy kamieni w oddalonym od ludzkich
osiedli zakątku? Kto dźwigał i ustawiał te wielkie głazy i jakiemu
celowi miało służyć to dzieło?
"Kręgi Kamienne" dają dowód pierwotnej kultury zamierzchłych
czasów i stanowią ciekawy przedmiot badań:
- Archeologicznych
- Przyrodniczych
- Kosmologicznych
Od dawna teren ten znajdował się w centrum uwagi wielu badaczy,
naukowców i amatorów. Tajemniczymi kręgami i kurhanami zaczęto interesować
się kilkadziesiąt lat temu. Pierwsze badania były prowadzone w drugiej
połowi XIX wieku. Pierwszymi badaczami byli Stryjkowski Wilhem,
Lissauer Abraham. Zniszczyli oni wiele jam grobowych, poprzesuwali
i przesunęli niektóre kamienie.
Pomiarów topograficznych terenu dokonał w 1915r. Mierniczy z poznania
Paul Stephan. Jako mierniczy najbardziej interesował się rozmieszczeniem
kamieni i kręgów. Wg niego można wysunąć tezę, że kręgi kamienne
były swego rodzaju zegarami prehistorycznymi.
Pierwszym Polakiem- archeologiem, który zainteresował się tym trenem
był prof. Józef Kostrzewski ( odkrywca Biskupina). Uznał on, że
tren ten jest cmentarzyskiem z I i II w.n.e, a kręgi i kurhany-
grobami. W czasie prac archeologicznych przebadał trzy kurhany i
jeden krąg całkowicie. W kurhanach znalazł: złoty wisiorek, paciorki
szklane, spinki, sprzączkę brązową, resztki tkanin, ułamki glinianych
naczyń z okresu rzymskiego Oprócz grobów popielcowych natrafiono
także na występowanie śladów dwóch rodzajów obrzędów pogrzebowych,
co pozwoliło wysunąć tezę, ż na tym terenie obok ludu tubylczego,
który swoim zwyczajem palił zwłoki zmarłych, pojawili się obcy przybysze
z północy.
W I w.n.e. na Pomorzu pojawiła się ludność germańska- Gotowie,
którzy przybyli z Skandynawii podczas swej wędrówki nad Morze Czarne.
Pozostałością po nich są groby szkieletowe.
W 1962r. wznowiono na terenie rezerwatu badania archeologiczne.
Prace naukowo- badawcze rozpoczął doc. dr Jerzy Kmieciński z Katedry
Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego.
Na szczególną uwagę zasługują groby znalezione w kurhanach, zwłaszcza
kobiece. Są one bogato wyposażone w różne ozdoby, co pozwala przypuszczać,
ż kobieta- matka odgrywała bardzo ważną role w ówczesnym społeczeństwie
(zapinki, agrafy, paciorki, bransolety, wisiorki, naczynia, które
nie były produkowane na miejscu, ale w pracowniach Cesarstwa Rzymskiego).
Męskie pochówki były ubogie, gdyż nie było zwyczaju wkładania do
grobu narzędzi ani uzbrojenia.
 |
 |
 Rewelacją
było odkrycie śladów orki, które dostrzeżono na granicy calca i
próchnicy i pierwotnej. Ślady orki pochodzą z okresu, kiedy na tym
obszarze mieszkała ludność kultury pomorskiej. Odkrycie to świadczy
zdecydowanie o rolniczym charakterze ludności. Doc. Dr J. Kmieciński
prowadził badania wykopaliskowe w 8 kręgach i 25 kurhanach. Odkryto
około 480 grobów. Wg niego cmentarzysko odrzańskie pochodzi z II-
IV w.n.e.
Ostatnio badania prowadzi dr Tadeusz Grabarczyk, który twierdzi,
że jest to cmentarzysko Gotów. Około 70 r.n.e nad Wdę przybywa jedna
przybywa jedna z grup Skandynawskich. Osiedlają się prawdopodobnie
w najbliższej okolicy na okres130-150 lat. Goci chowają w kurhanach
z nasypem kamiennym, w kręgach kamiennych i części płaskiej cmentarzyska,
gdzie wszystkie groby były początkowo oznaczone tzw. stelami.
W grobach szkieletowych na uwagę zasługuje fakt, że głowa zmarłego
zwrócona była w kierunku północnym. Łącznie odkryto ponad 600 grobów.
Pobyt Gotów na tym terenie stanowił tylko epizod w dziejach tej
ziemi.
Wg dr T. Grabarczyka obiekt jest cmentarzyskiem z okresu wpływów
rzymskich, użytkowanym przez skandynawskich Gotów w latach 70-200
(220) r. n.e
KRĘGI KAMIENNE TRWAJĄ W DOSTOJNYM ODOSOBIENIU, ZASŁUCHANE W LEŚNĄ
CISZĘ I W NIEWZRUSZONYM MILCZENIU STRZEGĄ SWEJ TAJEMNICY.
|
