|    
                         
                        Brda, zaliczana do najpiêkniejszych szlaków wodnych w 
                        Polsce, jest lewym dop³ywem Wis³y. Jej d³ugoœci wynosi 
                        238 km, zaœ na dorzecze, którego powierzchnia liczy 4817 
                        km2, sk³adaj¹ siê 43 bezpoœrednie dop³ywy oraz liczne 
                        jeziora. Wyp³ywa z Jeziora Smo³owego po³o¿onego w œrodkowej 
                        czêœci Pojezierza Bytowskiego w odleg³oœci kilku kilometrów 
                        na wschód od Miastka. Po przep³yniêciu przez 5 kolejnych 
                        jezior p³ynie na po³udnie w¹sk¹ dolin¹, poœród mieszanych 
                        lasów i wpada do jeziora Szczytno na pó³nocnych krañcach 
                        Pojezierza Krajeñskiego. W œrodkowym odcinku Brda p³ynie 
                        pocz¹tkowo ku wschodowi poprzez ci¹g piêknych rynnowych 
                        jezior Równiny Charzykowskiej, a nastêpnie przez Bory 
                        Tucholskie, gdzie rzeka ponownie skrêca na po³udnie rozpoczynaj¹c 
                        wspania³y odcinek prze³omowy. Spiêtrzona w dolnym biegu 
                        tworzy malownicze Jezioro Koronowskie o d³ugoœci 30 km, 
                        oraz dwa mniejsze jeziora. W koñcu przep³ywa przez Bydgoszcz 
                        i ju¿ jako rzeka skanalizowana wpada do Wis³y powy¿ej 
                        Fordonu. Spadek Brdy wynosi: w górnym biegu 0,7 ‰, w œrodkowym 
                        0,38 ‰, w dolnym 0,72 ‰; zaœ przep³yw przy ujœciu wynosi 
                        28 m3/sek. Niezwykle urozmaicony, krêty bieg rzeki, rozleg³e 
                        lasy, malownicze jeziora, pierwotna przyroda, liczne boczne 
                        szlaki, od lat œci¹gaj¹ na Brdê licznych turystów wodnych. 
                        Rzeka dostêpna jest dla kajaków na d³ugoœci 233 km pocz¹wszy 
                        od Jeziora Du¿ego Pietrzykowskiego (dawniej Jezioro G³êbokie) 
                        niedaleko Miastka. Jednak na tym odcinku odwiedzana jest 
                        doœæ rzadko ze wzglêdu na trudny dojazd. Sp³ywy rozpoczynaj¹ 
                        siê wiêc najczêœciej od Nowej Brdy, Charzykowych lub Swornegaci. 
                        Pocz¹wszy od jeziora Szczytno rzeka dostêpna jest równie¿ 
                        dla wiêkszych ³odzi z tym jednak, ¿e nale¿y pamiêtaæ o 
                        koniecznoœci przenoszenia ³odzi l¹dem w rejonie zapory 
                        w Mylofie. Na odcinku od Mylofu do Pi³y-M³yna, Brda nadaje 
                        siê do sp³ywów zimowych.  
                      Górny, bardzo malowniczy 
                        odcinek Brdy jest doœæ uci¹¿liwy ze wzglêdu na zaroœniêty 
                        czcin¹ nurt oraz dwie sta³e przeszkody, jaz zastawkowy 
                        i m³yn w Starej Brdzie. Przy niskich stanach wody mog¹ 
                        te¿ wyst¹piæ p³ycizny zmuszaj¹ce do holowania kajaka. 
                        Jednak trud w³o¿ony w pokonanie tych przeszkód sowicie 
                        siê op³aca, poniewa¿ p³yn¹c cicho przez leœne ostêpy mo¿emy 
                        natkn¹æ siê na schodz¹ce do wodopoju jelenie, sarny i 
                        dziki lub dostrzec czarne bociany. Od Nowej Brdy p³ynie 
                        siê ju¿ praktycznie bez przeszkód stopniowo poszerzaj¹c¹ 
                        siê rzek¹, mijaj¹c na przemian lasy œwierkowe i mieszane 
                        oraz niewielkie ³¹ki na œródleœnych polanach. Przed ujœciem 
                        do jeziora Szczytno, w niewielkiej odleg³oœci od prawego 
                        brzegu rzeki, w starym, licz¹cym ok. 300 lat, bukowym 
                        lesie, stanowi¹cym jeden z ciekawszych rezerwatów przyrody 
                        na Pomorzu, mieœci siê kilkaset gniazd kormoranów i czapli. 
                      Atrakcj¹ œrodkowego biegu 
                        Brdy s¹ przede wszystkim malownicze jeziora. Pierwsza 
                        grupa jezior: Szczytno ze Szczycienkiem (³¹czna powierzchnia 
                        647 ha, g³êbokoœæ 21 m), Koñskie (52 ha, 20 m) oraz po³¹czone 
                        z nim od po³udnia jezioro Krêpsko (81 ha, 17 m), wype³niaj¹ca 
                        dwie krzy¿uj¹ce siê ze sob¹ rynny polodowcowe, charakteryzuje 
                        siê czyst¹ wod¹ i bardzo urozmaiconymi, przewa¿nie zalesionymi 
                        brzegami. Na jednej z piêciu wysp jeziora Szczytno, a 
                        tak¿e na pó³wyspie jeziora Krêpsko, zachowa³y siê œlady 
                        wczesnoœredniowiecznych grodów. Do drugiej grupy nale¿¹ 
                        jeziora: Charzykowskie (powierzchnia 1367 ha, g³êbokoœæ 
                        31 m), D³ugie z Karsiñskim (688 ha, 20 m), Witoczno (101 
                        ha, 7 m), Ma³o³¹ckie (37 ha, 5 m), £¹ckie (127 ha, 10 
                        m) i Dybrzyk z Kosobudnem (274 ha, 19 m). Nad piaszczystymi, 
                        ³atwo dostêpnymi brzegami tych jezior rozlokowa³y siê 
                        liczne oœrodki wypoczynkowe. Do jeziora Witoczno wpada 
                        od pó³nocy dostêpna dla kajaków rzeka Zbrzyca, tocz¹ca 
                        wodê z ponad dwudziestu piêknych, kaszubskich jezior. 
                        Z innych, le¿¹cych w pobli¿u szlaku terenów, na szczególn¹ 
                        uwagê zas³uguje zespó³ oœmiu œródleœnych jezior po³o¿onych 
                        na wschód od Jeziora Charzykowskiego oraz wype³niona piêcioma 
                        niezwykle malowniczymi jeziorami polodowcowa rynna zamkniêta 
                        jeziorem P³êsno. 
                      Poni¿ej Mêcika³u, ju¿ na 
                        terenie Borów tucholskich, turyœci napotkaj¹ jedyn¹ na 
                        przesz³o 170-kilometrowym odcinku szlaku przeszkodê. Jest 
                        ni¹ zapora w Mylofie, kieruj¹ca czêœæ wód rzeki do Wielkiego 
                        Kana³u Brdy, imponuj¹cej budowli hydrotechnicznej z po³owy 
                        XIX wieku. Kana³ ten, poprowadzony równolegle do Brdy, 
                        miejscami po akweduktach, ponad kilkoma jej dop³ywami, 
                        mo¿e stanowiæ alternatywny szlak kajakowy dla sp³ywaj¹cych 
                        Brd¹.. Na pocz¹tkowym (niedostêpnym dla kajaków) odcinku 
                        kana³u mieœci siê zak³ad hodowli pstr¹gów. 
                      Min¹wszy du¿¹ wieœ Rytel, 
                        p³ynie Brda wœród sosnowych lasów, stopniowo pog³êbiaj¹c¹ 
                        siê dolin¹, tworz¹c w okolicy Tucholi bardzo malowniczy 
                        prze³om z licznymi bystrzami. Prze³om ten, zwany Piek³em, 
                        stanowi rezerwat przyrody. Koñczy go, najpiêkniejsze i 
                        najwiêksze na ca³ym szlaku Brdy, Jezioro Koronowskie o. 
                        niezwykle urozmaiconej linii brzegowej, z licznymi, g³êbokimi 
                        zatokami, otoczone niemal ze wszystkich stron lasami. 
                        Oprócz samej doliny Brdy, jezioro wype³nia równie¿ kilka 
                        bocznych, polodowcowych dolin, którymi sp³ywaj¹ do Brdy 
                        jej dop³ywy, a tak¿e równoleg³¹ do doliny Brdy, polodowcow¹ 
                        rynnê na wschód od Koronowa. Nad brzegami Jeziora Koronowskiego 
                        powsta³y liczne oœrodki wypoczynkowe. 
                      Zbiornikami wyrównawczymi 
                        dla elektrowni koronowskiej w Samoci¹¿ku s¹ dwa mniejsze 
                        sztuczne zbiorniki, jezioro Tryszczyn i jezioro Smuka³a. 
                        Przy koñcu ka¿dego z tych jezior turyœci musz¹ przenosiæ 
                        ³odzie przez zapory. Zapora w Smukale, zbudowana w 1951 
                        roku po zniszczeniu poprzedniej w czasie wojny, le¿y ju¿ 
                        w granicach administracyjnych Bydgoszczy. W pó³nocnej 
                        czêœci miasta zabudowa nie jest zwarta, p³yn¹c rzek¹ mija 
                        siê równie¿ lasy, pola i ogrody.  
                      Koñcowy odcinek Brdy jest 
                        ¿eglowny; stanowi fragment drogi wodnej ³¹cz¹cej Wis³ê 
                        z Noteci¹ przez Kana³ Bydgoski. Wycieczkê mo¿na zatem 
                        przed³u¿yæ, sp³ywaj¹c dalej Wis³¹ lub Noteci¹, b¹dŸ i 
                        te¿ - poprzez Górny Kana³ Notecki, jezioro Gop³o i Kana³ 
                        Œlesiñski - Wart¹. Brda jest szlakiem ³atwym; dostêpnym 
                        dla pocz¹tkuj¹cych turystów, nieco uci¹¿liwym jedynie 
                        w górnym biegu. Na przebycie ca³ego szlaku potrzeba co 
                        najmniej 11 dni, jednak ze wzglêdu na mo¿liwoœci bocznych 
                        wypadów warto poœwiêciæ na sp³yw nawet 3 tygodnie. 
                        
                        |