Sp³ywy:
Brda
Opis trasy
Organizowanie sp³ywu

 

Sp³yw kajakiem po Brdzie...
Brda



Brda, zaliczana do najpiêkniejszych szlaków wodnych w Polsce, jest lewym dop³ywem Wis³y. Jej d³ugoœci wynosi 238 km, zaœ na dorzecze, którego powierzchnia liczy 4817 km2, sk³adaj¹ siê 43 bezpoœrednie dop³ywy oraz liczne jeziora. Wyp³ywa z Jeziora Smo³owego po³o¿onego w œrodkowej czêœci Pojezierza Bytowskiego w odleg³oœci kilku kilometrów na wschód od Miastka. Po przep³yniêciu przez 5 kolejnych jezior p³ynie na po³udnie w¹sk¹ dolin¹, poœród mieszanych lasów i wpada do jeziora Szczytno na pó³nocnych krañcach Pojezierza Krajeñskiego. W œrodkowym odcinku Brda p³ynie pocz¹tkowo ku wschodowi poprzez ci¹g piêknych rynnowych jezior Równiny Charzykowskiej, a nastêpnie przez Bory Tucholskie, gdzie rzeka ponownie skrêca na po³udnie rozpoczynaj¹c wspania³y odcinek prze³omowy. Spiêtrzona w dolnym biegu tworzy malownicze Jezioro Koronowskie o d³ugoœci 30 km, oraz dwa mniejsze jeziora. W koñcu przep³ywa przez Bydgoszcz i ju¿ jako rzeka skanalizowana wpada do Wis³y powy¿ej Fordonu. Spadek Brdy wynosi: w górnym biegu 0,7 ‰, w œrodkowym 0,38 ‰, w dolnym 0,72 ‰; zaœ przep³yw przy ujœciu wynosi 28 m3/sek. Niezwykle urozmaicony, krêty bieg rzeki, rozleg³e lasy, malownicze jeziora, pierwotna przyroda, liczne boczne szlaki, od lat œci¹gaj¹ na Brdê licznych turystów wodnych. Rzeka dostêpna jest dla kajaków na d³ugoœci 233 km pocz¹wszy od Jeziora Du¿ego Pietrzykowskiego (dawniej Jezioro G³êbokie) niedaleko Miastka. Jednak na tym odcinku odwiedzana jest doœæ rzadko ze wzglêdu na trudny dojazd. Sp³ywy rozpoczynaj¹ siê wiêc najczêœciej od Nowej Brdy, Charzykowych lub Swornegaci. Pocz¹wszy od jeziora Szczytno rzeka dostêpna jest równie¿ dla wiêkszych ³odzi z tym jednak, ¿e nale¿y pamiêtaæ o koniecznoœci przenoszenia ³odzi l¹dem w rejonie zapory w Mylofie. Na odcinku od Mylofu do Pi³y-M³yna, Brda nadaje siê do sp³ywów zimowych.

Górny, bardzo malowniczy odcinek Brdy jest doœæ uci¹¿liwy ze wzglêdu na zaroœniêty czcin¹ nurt oraz dwie sta³e przeszkody, jaz zastawkowy i m³yn w Starej Brdzie. Przy niskich stanach wody mog¹ te¿ wyst¹piæ p³ycizny zmuszaj¹ce do holowania kajaka. Jednak trud w³o¿ony w pokonanie tych przeszkód sowicie siê op³aca, poniewa¿ p³yn¹c cicho przez leœne ostêpy mo¿emy natkn¹æ siê na schodz¹ce do wodopoju jelenie, sarny i dziki lub dostrzec czarne bociany. Od Nowej Brdy p³ynie siê ju¿ praktycznie bez przeszkód stopniowo poszerzaj¹c¹ siê rzek¹, mijaj¹c na przemian lasy œwier­kowe i mieszane oraz niewielkie ³¹ki na œródleœnych polanach. Przed ujœciem do jeziora Szczytno, w niewielkiej odleg³oœci od prawego brzegu rzeki, w starym, licz¹cym ok. 300 lat, bukowym lesie, stanowi¹cym jeden z ciekawszych rezerwatów przyrody na Pomorzu, mieœci siê kilkaset gniazd kormoranów i czapli.

Atrakcj¹ œrodkowego biegu Brdy s¹ przede wszystkim malownicze jeziora. Pierwsza grupa jezior: Szczytno ze Szczycienkiem (³¹czna powierzchnia 647 ha, g³êbokoœæ 21 m), Koñskie (52 ha, 20 m) oraz po³¹czone z nim od po³udnia jezioro Krêpsko (81 ha, 17 m), wype³niaj¹ca dwie krzy¿uj¹ce siê ze sob¹ rynny polodowcowe, charakteryzuje siê czyst¹ wod¹ i bardzo urozmaiconymi, przewa¿nie zalesionymi brzegami. Na jednej z piêciu wysp jeziora Szczytno, a tak¿e na pó³wyspie jeziora Krêpsko, zachowa³y siê œlady wczesnoœredniowiecznych grodów. Do drugiej grupy nale¿¹ jeziora: Charzykowskie (powierzchnia 1367 ha, g³êbokoœæ 31 m), D³ugie z Karsiñskim (688 ha, 20 m), Witoczno (101 ha, 7 m), Ma³o³¹ckie (37 ha, 5 m), £¹ckie (127 ha, 10 m) i Dybrzyk z Kosobudnem (274 ha, 19 m). Nad piaszczystymi, ³atwo dostêpnymi brzegami tych jezior rozlokowa³y siê liczne oœrodki wypoczynkowe. Do jeziora Witoczno wpada od pó³nocy dostêpna dla kajaków rzeka Zbrzyca, tocz¹ca wodê z ponad dwudziestu piêknych, kaszubskich jezior. Z innych, le¿¹cych w pobli¿u szlaku terenów, na szczególn¹ uwagê zas³uguje zespó³ oœmiu œródleœnych jezior po³o¿onych na wschód od Jeziora Charzykowskiego oraz wype³niona piêcioma niezwykle malowniczymi jeziorami polodowcowa rynna zamkniêta jeziorem P³êsno.

Poni¿ej Mêcika³u, ju¿ na terenie Borów tucholskich, turyœci napotkaj¹ jedyn¹ na przesz³o 170-kilometrowym odcinku szlaku przeszkodê. Jest ni¹ zapora w Mylofie, kieruj¹ca czêœæ wód rzeki do Wielkiego Kana³u Brdy, imponuj¹cej budowli hydrotechnicznej z po³owy XIX wieku. Kana³ ten, poprowadzony równolegle do Brdy, miejscami po akweduktach, ponad kilkoma jej dop³ywami, mo¿e stanowiæ alternatywny szlak kajakowy dla sp³ywaj¹cych Brd¹.. Na pocz¹tkowym (niedostêpnym dla kajaków) odcinku kana³u mieœci siê zak³ad hodowli pstr¹gów.

Min¹wszy du¿¹ wieœ Rytel, p³ynie Brda wœród sosnowych lasów, stopniowo pog³êbiaj¹c¹ siê dolin¹, tworz¹c w okolicy Tucholi bardzo malowniczy prze³om z licznymi bystrzami. Prze³om ten, zwany Piek³em, stanowi rezerwat przyrody. Koñczy go, najpiêkniejsze i najwiêksze na ca³ym szlaku Brdy, Jezioro Koronowskie o. niezwykle urozmaiconej linii brzegowej, z licznymi, g³êbokimi zatokami, otoczone niemal ze wszystkich stron lasami. Oprócz samej doliny Brdy, jezioro wype³nia równie¿ kilka bocznych, polodowcowych dolin, którymi sp³ywaj¹ do Brdy jej dop³ywy, a tak¿e równoleg³¹ do doliny Brdy, polodowcow¹ rynnê na wschód od Koronowa. Nad brzegami Jeziora Koronowskiego powsta³y liczne oœrodki wypoczynkowe.

Zbiornikami wyrównawczymi dla elektrowni koronowskiej w Samoci¹¿ku s¹ dwa mniejsze sztuczne zbiorniki, jezioro Tryszczyn i jezioro Smuka³a. Przy koñcu ka¿dego z tych jezior turyœci musz¹ przenosiæ ³odzie przez zapory. Zapora w Smukale, zbudowana w 1951 roku po zniszczeniu poprzedniej w czasie wojny, le¿y ju¿ w granicach administracyjnych Bydgoszczy. W pó³nocnej czêœci miasta zabudowa nie jest zwarta, p³yn¹c rzek¹ mija siê równie¿ lasy, pola i ogrody.

Koñcowy odcinek Brdy jest ¿eglowny; stanowi fragment drogi wodnej ³¹cz¹cej Wis³ê z Noteci¹ przez Kana³ Bydgoski. Wycieczkê mo¿na zatem przed³u¿yæ, sp³ywaj¹c dalej Wis³¹ lub Noteci¹, b¹dŸ i te¿ - poprzez Górny Kana³ Notecki, jezioro Gop³o i Kana³ Œlesiñski - Wart¹. Brda jest szlakiem ³atwym; dostêpnym dla pocz¹tkuj¹cych turystów, nieco uci¹¿liwym jedynie w górnym biegu. Na przebycie ca³ego szlaku potrzeba co najmniej 11 dni, jednak ze wzglêdu na mo¿liwoœci bocznych wypadów warto poœwiêciæ na sp³yw nawet 3 tygodnie.