Spływ kajakiem po Brdzie...

Opis trasy

0 km Świeszyno. Najwyżej położona miejscowość, z której można rozpocząć spływ Brdą. Jezioro Duże Pietrzykowskie, pow. 148 ha, gł. 22 m, jezioro rynnowe o długości 4,5 km. Brda wpływa do Jeziora Dużego Pietrzykowskiego, jako wąski ciek. Nad jeziorem kilka ośrodków wczasowych i pole biwakowe. 4 km Wypływ Brdy z Jeziora Dużego Pietrzykowskiego całkowicie zarośnięty roślinnością wodną. Bardzo uciążliwy odcinek, roślinność bagienna, mała ilość wody. Pole biwakowe. 5 km Kamienne bystrze pod drewnianym mostkiem. Wąski, 2-4 metrowy odcinek rzeki, bardzo płytko, liczne zwalone przez bobry drzewa. 6 km Trzyniec. Most drogowy. Meandrująca rzeka o szerokości ok. 5 m wpływa w las. 7 km Dwie kładki oraz wysokie ogrodzenie, którego uchylne bramy przegradzają rzekę. Możliwość kontynuowania spływu bez konieczności wysiadania z kajaka. 9 km Leśnictwo Stara Brda. Rzeka przypominająca górski strumień płynie pięknym lasem, szybki prąd i liczne płycizny przy dużym spadku. 11 km  Stara Brda Pilska. Most tuż nad lustrem wo­dy i zastawka ośrodka hodowli pstrąga. Konieczna przenoska, lewą stroną ok. 100 m. 14 km Leśnictwo Pustowo. Most drogowy, liczne powalone drzewa w nurcie rzeki, kładka tuż nad lustrem wody. 21 km Żołna. Liczne ślady pobytu bobrów. Starodrzew z obficie występującym ptactwem różnych gatunków. 27 km Nowa Brda. Osada leśna, dogodne miejsce do rozpoczynania spływów. Pod mostami drogowym i kolejowym kamienie i bystrza. Tuż za mostem kolejowym pole biwakowe. Rzeka płynie między łąkami, wąskim tunelem trzcin, dalej rozlewisko i płycizny. Uwaga! Linia kolejowa zlikwidowana. 31 km Rezerwat „Przytoń". Las (18,05 ha) z udziałem buka. Most drogowy, ok. 1 km od rzeki skrzyżowanie dróg i przystanek PKS w kierunku Bytów, Miastko, Słupsk, Przechlewo. Pole biwakowe tuż przy moście. Malowniczy odcinek rzeki, tworzącej przełom z licznymi bystrzami. 34 km Most drogowy pomiędzy Przechlewem a Rudnikami. 198/35 km - Ujście rzeczki Kuźnia (z prawej strony). Brda w podmokłej dolinie tworzy rozlewisko. 39 km Rezerwat „Osiedle Kormoranów" (22,3 ha). Największa w Polsce kolonia kormoranów. Las dębowo-bukowy. Miejsce lęgowe czapli siwej i sokoła wędrownego. 40 km Most drogowy na trasie Przechlewo - Pakotulsko. Brda wpływa do jeziora Szcrytno (pow. 643 ha, głęb. 22 m), łączącego się z jeziorem Krępsko (pow. 355 ha, głęb. 31 m). Po prawej, w zatoczce, pole biwakowe w Pakotulsku (woda pitna ze źródełka). 43 km Pole biwakowe w Rzeczenicy. Ośrodek wypoczynkowy, wypożyczalnia kajaków, strzeżone kąpielisko. Urozmaicony krajobraz pagórkowaty ze wzniesieniami do 190 m n.p.m.. Obszar chronionego krajobrazu. 47 km Jezioro Szczycienko. Uwaga! Trudny do odnalezienia przesmyk pomiędzy jeziorami Szczytno i Szczycienko. Łatwo pomylić trasę spływu. 49 km Most drogowy miedzy Zawadą a Szczytnem. Za mostem przesmyk do Jeziora Końskiego (pow. 44 ha, głęb. 22 m). Na końcu Jeziora Końskiego, po lewej stronie, duże pole biwakowe i camping OSiR-u w Przechlewie, wypożyczalnia kajaków, bar. Na najbliższym, 3-4 km odcinku, koryto rzeki mocno zarośnięte wodorostami wymaga od płynących dużego wysiłku fizycznego. 57 km Most drogowy między wsiami Płaszczyca i Imielno. 62 km Ujście Lipczynki. Tuż za mostem nieczynnej linii kolejowej, wśród łąk ujście Lipczynki. Zaraz potem most drogowy we wsi Sąpolno. Przy moście, z prawej strony, możliwość biwakowania na prywatnej łące, po uzgodnieniu z właścicielem. Ok. 200 m dalej, w lesie piękne, o kryształowo czystej wodzie, Jezioro Sosnowe z plażą i pomostem. 65 km Most między wsiami Konarzyny i Ciecholewy. 67 km Most drogowy na trasie Chojnice - Bytów we wsi Ciecholewy. Wpływamy w przepiękny kompleks leśny Borów Tucholskich i przekraczamy granice Zaborskiego Parku Krajobrazowego. 71 km Most drogowy między leśnymi osadami Chęciński Młyn i Babilon. Po lewek stronie prywatne pole biwakowe. 73 km Jezioro Charzykowskie, zwane też tukomie (pow. 1384 ha, dł. 9,5 km, głęb. 31 m). Największe i najpiękniejsze jezioro na Równinie Charzykowskiej, posiada niewysokie, zalesione brzegi. Na pd. zach. brzegu dwa grodziska wczesnośredniowieczne. Charzykowy - wieś, duży ośrodek wczasowo-letnis­kowy i żeglarski nad Jeziorem Charzykowskim. Wzmiankowana w dokumentach krzyżackich. Na początku XX wieku rozwinęła się jako ośrodek letniskowo-sportowy. Tu w 1922 r., z inicjatywy Ottona Weilandta powstał pierwszy w Polsce klub żeglarski. Obecnie oprócz letnich sportów wodnych, uprawia się tu także żeglarstwo lodowe. W Charzykowach mieści się szereg ośrodków wczasowo-turystycznych, między innymi ośrodek sportów wodnych, camping i wypożyczalnia sprzętu wodnego PTTK. Dogodne miejsce do rozpoczęcia spływu kajakowego. Jeden z punktów startowych Kajakowego Tramwaju Wodnego.  Funka - Harcerski Ośrodek Wodny wzniesiony w 1936 roku na gruntach przekazanych harcerzom przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego. 76 km Małe Swornegacie. Wypływ Brdy z Jeziora Charzykowskiego. Kaszubska wieś letniskowa na przesmyku między jeziorami Charzykowskim, Długim i Karsińskim. We wsi zachowało się kilka oryginalnych zagród kaszubskich z budynkami gospodarczymi, piecami do wypieku chleba i kapliczkami przyzagrodowymi. Most drogowy na trasie z Małych Swornegaci do Chocińskiego Młyna. Przed mostem po lewej stronie pole namiotowe Lasów Państwowych. 77 km Przesmyk na Jeziorze Długim. Prywatne pole biwakowe. 78 km Przesmyk między Jeziorem Długim a Karasińskim. Po lewej stronie, przy piaszczystej plaży, pole biwakowe. 80 km Swornegacie. Duża kaszubska wieś wzmiankowana w 1275 roku, położona pomiędzy jeziorami Karsińskii i Witoczno. W centrum wsi neobarokowy kościół św. Barbai wzniesiony w latach 1913-16 wg. projektu Fritza Kunst; Wnętrze kościoła utrzymane w stylu kaszubskim (polichrom braci Drapiewskich). We wsi kilka chałup drewnianych z XIX konstrukcji zrębowej i sumikowołątkowej, z dachami krytyi przeważnie słomą. Przy ul. Mostowej drewniana, kryta gonte kapliczka z figurą Matki Boskiej z kaszubskim napisem. 83 km Jezioro Witoczno (pow. 97 ha, głęb. 5 m). Do jeziora uchodzi rzeka Zbrzyca, dł. ok. 45 km, stanowiąca urozmaicony i małowniczy szlak kajakowy, łączący jezioro Somińskie szlakiem Brdy. Nad jeziorem Stanica Wodna PTTK, wypożyczalnia sprzętu wodnego i pole biwakowe. Punkt starto Kajakowego Tramwaju Wodnego. 89 km Drzewicz. Osada leśna położona pomiędzy jezior Łątkim (187 ha, 10 m głęb.) i Dybrzyk. Na półwyspie mięt jeziorami malowniczo położone pole namiotowe PTTK. 95 km Jezioro Kosobudno. Razem z jeziorem Dybrzyktwo jeden obszar wodny o pow. 254 ha i głęb. 16 m. Nad cieśniną łączącą oba jeziora istniał ongiś most, przez który przechodziły oddziały armii Napoleona. Przy końcu jeziora po lewej stronie leśne pole biwakowe, ze źródłem doskonałej wody do picia 97 km Męcikał. Malowniczo położona wieś, znana już w Xllw. Dogodny punkt wypadowy dla wycieczek w pn. zach. częściach Borów Tucholskich. Rozpoczyna się spiętrzenie rzeki. 104 km Mylof. Osada położona w lasach. Pole biwakowe Zapora spiętrzająca wody Brdy (turbina o mocy 1,8 M z przepustem wodnym w formie schodów i pochylnią przeznaczoną dawniej do spuszczania tratew (spadek 12 m, szybkość wody 22 m sek.). Tu bierze początek liczący 21 km Wielki K Brdy, nawadniający łąki w rejonie Legbąda. W odległości około 15 km od Mylofu, w rejonie kolonii Fajutowo, wody kanału - liczącym 75 m długości, malowniczym akweduktem krzyżującą się z nim Czerska Strugą. w Mylofie znajduje się największy w kraju zakład hodowli pstrąga tęczowego. Przenoska kajaków 200 m. 110 km Rytel. Duża wieś letniskowa nad Brdą i Wielkim kanałem Brdy. Punkt etapowy spływów kajakowych. Nazwa wsi pochodzi prawdopodobnie od Macieja Retil, który w 1430 r. otrzymał od komtura tucholskiego przywilej na założenie karczmy. W centrum wsi neobarokowy kościół z lat 1901-11. chałupy konstrukcji zrębowej i sumikowo łątkowej, kryte strzechą. Poczta, sklepy, restauracja, PKP i PKS. Ok. 3 km. na pn. ścisły rezerwat przyrody „Mętne" (53,28 ha) obejmujący torfowisko wysokie ze skupiskiem roślinności reliktowej. 124 km Raciąska Struga. Prawy dopływ Brdy. Malowniczy, lecz trudny 19 km, szlak prowadzący kilkoma jeziorami, złączonymi, krótkimi odcinkami rzeki. 125 km Czerska Struga. Lewy dopływ Brdy. Liczący 20 km szlak, prowadzący z Czerska. 131 km Woziwoda. Osada leśna, siedziba nadleśnictwa. piękny zespół starych dębów. Pole namiotowe, przystanek PKS, Most drogowy na trasie Czersk - Tuchola. Początek rezerwatu Doliny Rzeki Brdy. Ok. 2 km na pn. zach. rezerwaty przyrody jeziorka Kozie" (12,30 ha) i „Jezioro Zdręczno" (15,74 ha). Ok. km na pd. zach. leżą wsi Wielka i Mała Komorza oraz Dąbrówka. Wszystkie trzy do 1939 roku należały do rodu Janta­ Połczyńskich. W Małej Komorzy, w parku o bogatym, urozmaiconym drzewostanie, stoi późno klasycystyczny dwór z łowy XIX w. Przy drodze do Wielkiej Komorzy warto zobaczyć klasycystyczną figurę św. Jana Nepomucena, w Dąbrówce zaś jednakowy kościół konstrukcji szkieletowej z 1768 r., z niezwykle bogatym, rokokowym wnętrzem. 136 km Bielska Struga. Lewy dopływ Brdy. Malowniczy szlak kajakowy liczący 22 km, zaczynający się koło miejscowości Krąg Jeziorze Długim i prowadzący przez Jezioro Okrągłe, rzekę Zwierzynkę do Jeziora Białego, a dalej Bielska Strugą do Brdy. km - Gołąbek. Leśniczówka, przystanek PKS, dwa pola namiotowe usytuowane na lewym brzegu rzeki, tuż za jej pięknymi meandrami. 144 km Płaskosz. Most drogowy na trasie Tuchola - Czersk. Szybki nurt rzeki, urocze łąki wzdłuż brzegów. Tuż przed Rudzkim Mostem w korycie rzeki „Kamień Jagiełły", głaz stanowiący pomnik przyrody. 152 km Rudzki Most. Niegdyś wieś, obecnie część Tucholi. Obozowisko, domki campingowe należące do OSiR Tuchola, restauracja, most drogowy na trasie Świecie - Tuchola. Punkt etapowy spływów kajakowych. Tucholski Park Krajobrazowy (pow. 36 983 ha). Prawie całą powierzchnię parku pokrywają lasy, głównie sosnowe z domieszką buka, grabu i dębu. Ostoja zwierzyny - jelenie, sarny, dziki, daniele i ptactwa - łabędzie, kormorany, perkozy dwuczube i jastrzębie. Tuchola - miasto liczące ponad 12 tys. mieszkańców, położone nad strugą Kicz, w odległości ok. 3 km od koryta Brdy. Wzmiankowane w 1287 roku, prawa miejskie uzyskało w 1346 r. W latach 1330-1454 znajdowało się w rękach Zakonu Krzyżackiego, stanowiąc siedzibę komturii. Miasto wraz z po­chodzącym z XIV w. zamkiem, zostało zniszczone w czasie wojen szwedzkich. Dziś w Tucholi szeroko są kultywowane tradycje folkloru borowiackiego. Od 1939 r odbywają się „Dni Borów Tucholskich". Miasto zachowało zabytkowy układ urbanistyczny. Do dziś przetrwały fragmenty gotyckich granatowo-ceglanych murów i baszt miejskich z XIV i XV w. Godne obejrzenia są zbiory Muzeum Historyczno-przyrodniczego. 155 km Świt. Leśnictwo, most i pole biwakowe na lewym brzegu rzeki. Obok leśnictwa zespół dziesięciu starych, 700 letnich dębów, pomników przyrody. Ujście rzeki Rudy. 158 km "Piekiełko". Uroczysko, przełom Brdy. Najatrakcyjniejszy odcinek rzeki. Znaczny (2%), spadek wody. Rzeka ściśnięta miedzy wysokimi brzegami, wartki nurt, liczne bystrza z głazami. Nad korytem rzeki pochylają się korony wysokich, starych drzew porastających brzegi. Odcinek ten, zaliczany do rzek o charakterze górskim, może przedstawiać różny stopień trudności, od łatwego do bardzo trudnego, w zależności od poziomu wody. 161 km Piła Młyn. Most na drodze biegnącej do oddalonego 0 5 km Gostycyna. Prąd rzeki słabnie, rozpoczyna się rozlewisko Jeziora Koronowskiego. Sztuczne spiętrzenie Brdy przez zaporę w Pieczyskach. Długość Jeziora Koronowskiego wynosi 36 km, a długość linii brzegowej 102 km, maksymalna głębokość 20 m. 166 km Gostycyn - Nogawica. Ujście rzeki Kamionki. Stanica wodna i pole namiotowe PTTK. Wypożyczalnia kajaków i łodzi żaglowych. Etap końcowy Kajakowego Tramwaju Wodnego, możliwość pozostawienia kajaków. 174 km Ujście rzeki Krówki. Krówka nadaje się do wypadów kajakowych i połączona jest z ciągiem Jezior Byszewskich. Na lewym brzegu stanica wodna PTTK „Sokole-Kuźnica". Wypożyczalnia kajaków, sklep, mała gastronomia. Etap końcowy Kajakowego Tramwaju Wodnego, możliwość pozostawienia kajaków. 176 km Sokole-Kuźnica. Wieś na prawym brzegu Brdy. Pole namiotowe na skarpie po prawej stronie, 500 m dalej, prom przez jezioro. W okolicy liczne ośrodki wypoczynkowe. 184 km Romanowo - Część Koronowa, na prawym brzegu rzeki. Ośrodek wypoczynkowy, pole namiotowe, sklep,  gastronomia, przystanek PKS. Na lewym brzegu Pieczyska, także część Koronowa. Zapora ziemna spiętrzająca wody Brdy. Liczne ośrodki wypoczynkowe, plaża z kąpieliskiem, poczta, sklepy, gastronomia, przystanek PKS. Z Jeziora Koronowskiego przepływamy na Jezioro Lipkusz a następnie na Kanał Lateralny. 189 km - Tuszyn. Część Koronowa nad Kanałem Lateralnym. Na lewym brzegu obozowisko harcerskie. Most na drodze Koronowo - Świecie. Płyniemy do jeziora Białego. Koronowo - miasto liczące ponad 10 tys. mieszkańców, usytuowane w rozległym zakolu Brdy. Prawa miejskie uzyskało w 1368 roku z nadania Kazimierza Wielkiego. Leżąc na pograniczu polsko-krzyżackim, wielokrotnie narażone było na najazdy wojsk Zakonu. W czasie Wielkiej Wojny (1409-1411), rozegrała się w rejonie wsi Wilcze (11 km na pd. od miasta) zwycięska dla Polaków bitwa z Krzyżakami, znana w historii jako bitwa pod Koronowem. Aż do pierwszego rozbioru Polski nr 1772 roku Koronowo wchodziło w skład powiatu bydgoskiego w województwie inowrocławskim. Od XIV do XVIII w. było ośrodkiem zarządu rozległych dóbr ziemskich miejscowego klasztoru cystersów. W okresie okupacji na terenie więzienia w Koronowie znajdował się obóz karny, w którym zginęło lub zmarło ponad 600 osób. Miasto zachowało średniowieczny zabytkowy układ przestrzenny. Centralnie położony rynek, wąskie uliczki z muro­wanymi domami z poł. XIX w., a przede wszystkim monu­mentalny zespół pocysterski, tworzą niezaprzeczalny urok tej miejscowości. Kościół klasztorny pod wezwaniem Wnie­bowzięcia NPMarii będący trójnawową bazylika, powstawał w trzech etapach. Wczesnogotyckie prezbiterium powstało na przełomie XIII i XIV wieku, gotycka nawa wraz transeptem i częścią kaplic powstała w wieku XIV. Na początku XVII wieku dobudowano kolejne kaplice i przebudowano wnętrze w stylu barokowym. Do kościoła od południa przylegają dwupiętrowe zabudowania poklasztorne. Na wschód od rynku wznosi się halowy kościół św Andrzeja pochodzący z lat 1382-96, przebudowany w 1599 i 1752 r. Stopień wodny w Koronowie posiada oddzielnie usytuowaną zaporę i hydroelektrownię. Zapora ziemna znajduje się w Pieczyskach, zaś hydroelektrownia (o mocy 25 MW) w Samociążku. Hydroelektrownię z e zbiornikiem wodnymłączy otwarty kahał lateralny o długości 11 km poprowadzony naturalną, polodowcową rynną jeziorną na wsch. od Koronowa. Zapora spiętrza wody Brdy do wysokości ok. 20 m, tworząc zbiornik o pojemności 81 mln m3. Wraz ze stopniem wodnym „Koronowo" zbudowano w latach 1959-62 zbiornik wyrównawczy z hydroelektrownią przepływową w Tryszczynie. 196 km Samociążek. Miejscowość letniskowa, sklepy; gastronomia, przystanek PKS. Koło leśnictwa doskonałe miejsce biwakowe. Po uzgodnieniu można wpłynąć w kanał prowadzący do hydroelektrowni, by następnie przenieść kajak(ok. 200 m, do koryta Brdy (wózek w pobliskim gospodarstwie). 198 km Miejsce gdzie kiedyś przeciągano tratwy do Brdy Możliwość przewiezienia kajaka (ok. 500 m) do koryta Brdy Wózek i ciągnik w sąsiadującym z torowiskiem gospodarstwie 203 km Bożenkowo. Rozlewisko rzeki. Przenoska kajaków z lewej strony ok. 80 m. W pobliskim Troszczynie, hydro­elektrownia, sklepy, restauracja. 209 km Bydgoszcz - Janowo. Stanica wodna PTTK, camping i pole namiotowe. Wypożyczalnia kajaków, sklep mała gastronomia. Końcowy etap Kajakowego Tramwaju Wodnego. 211 km Bydgoszcz - Smukała. Rozlewisko rzeki, kolejna hydroelektrownia. Przenoska kajaków z lewej strony. Sklepy, gastronomia, komunikacja miejska - linia 58. Za hydro­elektrownią ciekawy odcinek rzeki o szybkim prądzie. Zalecane spływanie po godzinie 12°° gdyż pracująca od tej godziny elektrownia wodna w Smukale powoduje przyspieszenie nurtu. 221 km Bydgoszcz, rogatki miasta. Spływ kończymy tuz przed dużym mostem kolejowym, 500 m za miejscem gdzie do Brdy wpada kanał Bydgoski. Lądujemy na terenie przystani Ogniska TKKF "Orzeł" lub na przeciwko przystani Bydgoskiego Klubu kajakowego PTTK.